یکی از رایج ترین مشکلات افرادی که به کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی مراجعه می نمایند زانو درد میباشد در اغلب موارد پزشک می تواند با معاینات دقیق فیزیکی و یا با یک عکس ساده علل زانو درد را علی‌رغم تنوع فراوان آن  تشخیص دهد. زانو درد هر علتی که داشته باشد با توجه به تنوع درمان‌های روز دنیا و پیشرفت‌های ایجاد شده در علم، دارای قابل درمان می‌باشد درمان زانو درد با توجه به نوع آن طیف گسترده ای از درمان ها را شامل میشود  روش هایی ازجمله تزریق ژل هیالونیک اسید ، پی آر پی،لیزردرمانی  شاک ویو تراپی ، برنامه های ورزشی و حرکات اصلاحی  مخصوص زانو و استفاده از کفی های طبی و زانوبند ها در بیشتر موارد باعث میشود فرد از درد رهایی یابد و همیشه دانستن این نکته مهم است که جراحی آخرین راه حل است و بسیاری از درد های زانو با روش غیر جراحی بهبودی کامل میابد.

 زانو درد چیست؟

زانو درد معمولا یا به دلیل درد در استخوان‌های تشکیل دهنده زانو یا غضروف‌های بین زانو از جمله منیسک‌ها یا درد در رباط های اطراف زانو و لیگامان‌ها می‌باشد. زانو درد به دلیل آنکه می‌تواند توان حرکت را از فرد بگیرد در بسیاری از موارد بسیارغیر قابل تحمل است و فعالیت های روزانه فرد را مختل مینماید، یکی از عوامل بوجود آورنده زانو درد سبک زندگی نادرست فرد میباشد بنابراین امروزه شاهد درد زانو در بسیاری از افراد جوان میباشیم.
یک علت اصلی و مهم در بیماری‌های زانو چاقی می‌باشد و در  بسیاری از این بیماری‌ها و خصوصا ارتروز زانو است با کاهش وزن حتی می‌توان بسیاری از علایم زانو درد را کاهش داد و از بروز زانودرد پیشگیری کند.

عامل دیگر که از چاقی و اضافه وزن مهمتر می‌باشدتغییر شکل در زانو می‌باشد یعنی زانوی پرانتزی یا زانوی ضربدری یا انحرافات لگن، قوس کم یا زیاد کف پا و حتی یک کفش نامناسب می‌تواند علتی برای زانو درد باشد.

استفاده بیش از حد از زانو و زانو زدن بیش از حد، پله بالا پایین کردن زیاد و دویدن زیاد، کوهنوردی زیاد و غیر اصولی و استفاده از دستشویی ایرانی، هم از علل و ریسک فاکتور‌های زانو درد می‌باشند.

افزایش سن، ژنتیک فرد و وارد آمدن ضربه به زانو و یا انجام  ورزش‌های با ضربه به زانو همه مستعد کننده‌ فرد به درد زانو میباشد .

علت‌های مختلف زانو درد با توجه به علائم آن
اغلب افراد در دوره‌ای از زندگی خود دچار مشکل زانو درد می‌شوند. ورزش، تمرین کردن و دیگر فعالیت‌ها می‌توانند باعث کشیدگی عضلات، التهاب تاندون‌ها و یا آسیب‌های جدی‌تر به رباط‌ها و غضروف‌ها شود.برای برخی از افراد درد زانو ممکن است آنقدر شدید باشد که در فعالیت‌های روزانه‌ی آن‌ها اختلال ایجاد کند. برخی دیگر نیز به علت ابتلا به زانودرد مزمن نمی توانند سبک زندگی فعال و پرتحرکی که دوست دارند را داشته باشند. در هر دو مورد ممکن است، مشکل یا بیماری در زانوی شما وجود داشته باشد که در واقع نباید آن را نادیده بگیرید.

در زیر شایع‌ترین علت‌های زانو درد و علائم آن‌ها لیست شده است.

آرتروز زانو

آرتروز یکی از دلایل شایع درد شدید زانو است. متاسفانه آرتروز یکی از بیماری‌های مزمن و فرسایشی است که در صورت پیشروی، نهایتا برای درمان زانو درد مزمن آن نیاز به جراحی دارد. آرتروز زانو دارای انواع مختلفی است و سه نوع از شایع‌ترین انواع آرتروز زانو عبارتند از: روماتیسم، آرتروز پس از آسیب زانوو آرتروز ناشی از سایش استخوان‌ها (استئوآرتریت). در صورت ابتلا به هر یک از انواع آرتروز زانو ، شما احساس خشکی در زانوی خود می‌کنید و زانوی شما متورم شده و ممکن است به همین خاطر خم کردن زانو برایتان مشکل باشد.

علائم
آرتروز زانو موجب درد مفصل زانو، تورم، خشکی زانو و محدودیت حرکتی زانو می‌شود. علائم آرتروز زانو عبارتند از:

درد مفصلی
تورم مفصل
کاهش دامنه حرکتی مفصل
قرمزی و گرم شدن پوست اطراف مفصل
خشکی مفصل، خصوصا در صبح‌ها
روماتیسم زانو

روماتیسم یک بیماری خود ایمنی است که باعث می‌شود بافت اطراف مفصل‌ها ملتهب و ضخیم شود. این التهاب مزمن، اغلب موجب آسیب رسیدن به غضروف مفصلی و تحلیل رفتن آن می‌شود. روماتیسم مفصلی، تنها 10 تا 15 درصد از کل موارد ابتلا به آرتروز را به خود اختصاص می‌دهد (همانطور که گفته شد، روماتیسم نوعی از آرتروز یا آرتریت محسوب می‌شود).

علائم
در اغلب موارد روماتیسم مفصلی، مفاصل هر دو طرف بدن را به طور یکسان درگیر می‌کند. مچ پا، انگشتان، زانو‌ها و مفاصل پا بیشتر از مفاصل دیگر درگیر این بیماری می‌شوند. این بیماری معمولا به آرامی آغاز می‌شود. علائم اولیه بیماری عبارتند از درد خفیف مفاصل، خشکی مفاصل و خستگی عمومی.

علائمی که در مفاصل بروز می‌کنند عبارتند از:

خشکی مفاصل در صبح بسیار شایع است که ممکن است تا یک ساعت ادامه داشته باشد. ممکن است بیمار در مفاصل خود احساس گرما و حساسیت به لمس داشته باشد و در صورتی که مفاصل خود را حرکت ندهد، تا حدود یک ساعت بعد از بیدار شدن از خواب، مفاصل خشک باشند.
درد مفصل معمولا به طور یکسان در مفصل هر دو طرف بدن حس می‌شود.
با گذشت زمان ممکن است مفاصل تغییر شکل بدهند و دامنه حرکتی آن‌ها محدود شود.
سایر علائم بیماری عبارتند از:

درد قفسه سینه در هنگام نفس کشیدن
خشک بودن چشم‌ها و دهان
سوزش و خارش چشم‌ها و آب آمدن از چشم‌ها
وجود ندول (بافت غده مانند) در زیر پوست (این علامت، نشان دهنده‌ی بیماری‌های وخیم‌تر می‌تواند باشد)
خواب رفتن، بی حسی، گزگز و مورمور شدن دست‌ها و پاها
مشکلات خواب

نقرس

نقرس نیز یکی از انواع آرتریت است. این بیماری زمانی ایجاد می‌شود که اوریک‌اسید موجود در خون بیش از اندازه شده و موجب بروز التهاب در مفاصل می‌شود. نقرس در حالت حاد موجب درد شدید می‌شود و معمولا تنها یکی از مفاصل را درگیر می‌کند. ابتلا به نقرس مزمن به صورت دوره‌ای است و در دوره‌های حاد، درد و التهاب مفصل بسیار شدید می‌شود. در مواردی ممکن است بیش از یک مفصل درگیر شود.

علائم
تنها یکی یا تعداد کمی از مفاصل درگیر می‌شوند. مفصل انگشت شست پا یا مفصل مچ پا، شایع‌ترین نواحی هستند که حملات نقرس در آن رخ می‌دهد.

درد مفصل به طور ناگهانی و اغلب در شب هنگام ایجاد می‌شود. اغلب بیماران می‌گویند که این درد تپنده است و حالتی تیرکشنده و کوبنده دارد.
مفصل به نظر گرم و قرمز  و متورم می‌آید و بسیار به لمس کردن حساس است (حتی قرار دادن ملحفه یا پتو هم روی آن دردناک است)
ممکن است بیمار تب داشته باشد.
ممکن است حمله‌ی نقرس ظرف چند روز برطرف شود. اما ممکن است دوباره با فواصل کوتاه رخ دهد. بعد از اتمام کامل دوره‌ی حاد و حمله نقرس، حملات بعدی با فواصل زمانی بسیار طولانی‌تر رخ می‌دهد.
بیمار بعد از اتمام حمله‌ی اول دیگر هیچ علائمی ندارد. حمله‌ی بعدی بین 6 تا 12 ماه بعد رخ می‌دهد.

آسیب‌های رباط‌های زانو

رباط‌ها در واقع بافت‌هایی هستند که موجب اتصال استخوان ران پا به استخوان ساق پا می‌شوند. رباطها موجب اتصال استخوان‌ها به هم و ثبات زانو می‌شوند. کشیدگی و پارگی رباط‌های زانو، یکی از آسیب‌های ورزشی بسیار شایع است و ممکن است برای هر یک از رباط‌های متقاطع قدامی (ACL)، رباط‌های متقاطع خلفی (PCL) یا رباط جانبی میانی (MCL) اتفاق بیافتد. هر کدام از این آسیب‌ها می‌تواند موجب زانو درد شدید و در صورت وخیم بودن آسیب‌دیدگی، برای درمان درد مفصل زانو نیاز به جراحی خواهد داشت.

علائم
علائم اولیه

شنیدن صدایی از درون مفصل زانو، در هنگام بروز آسیب‌دیدگی
تورم زانو ظرف شش ساعت پس از آسیب‌دیدگی
درد، خصوصا زمانی که روی پای آسیب‌دیده وزن می‌اندازید.
افرادی که آسیب‌دیدگی آن‌ها خفیف است، ممکن است تنها احساس کنند که زانوی آنها بی‌ثبات شده است و در مواردی زانوی آن‌ها  اصطلاحا خالی کند.

آسیب‌های غضروفی و پارگی منیسک زانو

غضروف‌های زانو نیز ممکن است دچار پارگی و آسیب‌دیدگی شوند. غضروف دارای یک بافت نیمه محکم (سفت اما قابل انعطاف) است که انتهای استخوان‌ها در مفصل زانو را می‌پوشاند. مفصل زانو همچنین در داخل خود دارای دو غضروف به نام مینیسک است. مینیسک میانی در قسمت جانبی و داخلی زانو و مینیسک خارجی نیز در قسمت جانبی و بیرونی زانو قرار دارد. شما حتما قبلا در مورد “پارگی مینیسک” چیزهایی شنیده‌اید. پاره شدن مینیسک یک آسیب جدی است و در صورتی که مینیسک به طور کامل پاره شود، درمان آن نیاز به جراحی دارد.

علائم
شنیدن صدایی از درون زانو در هنگام بروز آسیب‌دیدگی
درد زانو در هنگام راه رفتن
احساس درد زانو در بین دو استخوان، این درد در هنگام وارد شدن فشار به زانو بیشتر می‌شود.
قفل شدن زانو
احساس گیر کردن چیزی در زانو
مشکل در هنگام بلند شدن روی زانو یا نشستن
تورم مفصل زانو
دررفتگی و کجی کشکک زانو

یکی دیگر از مشکلاتی که باعث درد زانو می‌شود، نیمه دررفتگی یا کجی کشکک زانو است. در این حالت به جای این که کشکک زانو در جای خود در زیر استخوان ران پا قرار داشته باشد، به سمت طرفین کج می‌شود (معمولا کشکک به طرف خارج زانو متمایل می‌شود). این حالت معمولا زمانی ایجاد می‌شود که شخص به طور کامل روی زانوی خود وزن می‌اندازد و در این هنگام کشکک بلافاصله منحرف می‌شود.

علائم
علائم دررفتگی کشکک زانو عبارتند از:

تغییر شکل زانو و غیرطبیعی بودن فرم آن
عدم توانایی صاف کردن زانو بعد از خم کردن آن
کج شدن کشکک زانو به سمت خارج زانو (کناره‌ی بیرونی زانو)
درد و حساسیت به لمس زانو
تورم زانو
متحرک و ناپایدار بودن کشکک زانو – هنگامی که کشکک زانوی خود را با دست حرکت می‌دهید، می‌توانید بیش از حد ان را به طرفین (چپ و راست) حرکت دهید.
درد جلوی زانو

کندرومالاسی (نرمی غضروف کشکک زانو)

گاهی اوقات درد در قسمت جلویی و مرکزی زانو احساس می‌شود. این مشکل می‌تواند بر اثر علل مختلفی ایجاد شود.

کندرومالاسی یا نرمی غضروف کشکک زانو- در این حالت غضروفی که پشت کشکک زانو قرار دارد نرم می‌شود و بافت آن تحلیل می‌رود.
زانوی دوندگان (یا التهاب تاندون کشکک زانو)
سندرم فشار خارجی- کشکک زانو در هنگام حرکت کردن بیشتر به سمت خارج زانو منحرف می‌شود.
تاندنیت چهار سرران- درد و التهاب تاندون‌هایی که از عضلات چهار سر ران به کشکک زانو متصل هستند.
کجی کشکک زانو – بی ثباتی و ناپایدار بودن کشکک زانو روی مفصل زانو

علائم

درد جلوی زانو به صورت درد مبهم است که بیشتر در نقاط زیر احساس می‌شود.

در زیر کشکک زانو
پایین کشکک زانو
در دو طرف کشکک زانو
یکی از علائم شایعی که همراه با درد جلوی زانو وجود دارد احساس ساییدگی و یا احساس قسژ قسژ کردن زانو در هنگام خم کردن زانو است (زمانی که مچ پا را به سمت پشت ران نزدیک می‌کنید).

در این بیماری، غضروف زیر کشکک زانو ضعیف می‌شود و تحلیل می‌رود. این بیماری ممکن است بر اثر استفاده بیش از حد از زانو (انجام حرکات تکراری و فشار وارد کردن به زانو)، آسیب‌های زانو و یا کجی کشکک زانو ایجاد شود. میزان آسیب‌دیدگی غضروف کشکک زانو می‌تواند خفیف تا شدید باشد.

علائم

درد زانو. درد معمولا در قسمت جلوی زانو و اطراف کشکک زانو یا زیر کشکک زانو احساس می‌شود و با بالا رفتن یا پایین آمدن از پله‌ها شدید‌تر می‌شود. این درد ممکن است با نشستن در حالت زانوی خمیده به مدت طولانی نیز ایجاد شود.
احساس شنیدن صدایی مانند قیژقیژ از زانو یا احساس ساییده شدن زانو در هنگام حرکت دادن آن.
در موارد نادر، تورم و آب اوردن زانو.
تشخیص علت زانو درد
مهمترین راه تشخیص و درمان زانو درد معاینه فیزیکی صحیح و دقیق است و عکس ساده و سیاه و سفید زانو در راستای معاینه می‌تواند بسیاری از بیماری‌ها را تشخیص دهد. بعضی از بیماری‌ها ی زانو  خصوصا در تعیین درجه صدمه نیاز به MRI دارد. گاهی C.T اسکن و اسکن هسته‌ای در موارد خاص مورد نیاز است.

درمان زانو درد

درمان اصلی زانو درد در دست بیمار نهفته است. تغییر الگوی زندگی، انجام ورزش‌های آموزش داده شده، رعایت رژیم غذایی پایه، لازمه هرگونه درمان پیشرفته دیگری می‌باشد.

فیزیوتراپی، آموزش ورزش، تکنیک‌های درمان دستی(مانیپولاسیون)، اصلاح و بررسی وضعیت ستون فقرات و مفاصل مرتبط بیومکانیک فرد ، لیزردرمانی،  طب سوزنی الکتریکی، زانوبند و یا کفی متناسب با مشکل بیمار و درمانهایی همچون پرولوتراپی،اوزون تراپی،  تزریق ژل هیالگان،،  ازن درمانی و استفاده از روش‌های Taping.