چگونه تجهیزات و وسایل پزشکی را استریل کنیم؟

وقتی صحبت از استریل کردن وسایل پزشکی می‌شود، باید اقدامات احتیاطی مناسب را انجام دهید. بسیاری از مردم فکر می‌کنند که تمیز کردن به تنهایی تضمین می‌کند که تجهیزات و ابزار از سرایت عفونت به بیمار جلوگیری می‌نمایند. اما این‌طور نیست، به خصوص اگر راجع به لوازم و تجهیزات پزشکی صحبت کنیم. در این مقاله و در عناوین زیر با انواع روش‌های استریل کردن وسایل پزشکی و اهمیت آن آشنا خواهید شد.

• چرا باید تجهیزات و وسایل پزشکی را استریل کنیم؟
• مراحل استریل کردن وسایل پزشکی
• مزایای فرآیند استریلیزاسیون
• خطرات استریلیزاسیون نادرست تجهیزات پزشکی
• چگونه تجهیزات پزشکی را استریل کنیم؟

چرا باید تجهیزات و وسایل پزشکی را استریل کنیم؟

علاوه بر تمیز کردن، باید مطمئن شوید که ابزار، تجهیزات پزشکی و ابزار جراحی به درستی ضدعفونی شده و با بالاترین استانداردها استریل شوند. اطمینان از تمیز کردن، ضد عفونی کردن و استریل کردن وسایل پزشکی به طور مناسب به ایمنی بیماران، کارکنان و محیط کمک می‌کند و احتمال عفونت‌های مرتبط با مراقبت‌های بهداشتی را کاهش می‌دهد. از آنجایی که کووید-19 هنوز میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان آلوده می‌کند، بسیار مهم است که مطمئن شوید تجهیزات پزشکی خود را به درستی در هر مرکز بهداشتی استریل می‌کنید.

مراحل استریل کردن وسایل پزشکی

برای استفاده حداکثری از فرآیند استریلیزاسیون، باید سه مرحله متمایز را انجام دهید: تمیز کردن، ضدعفونی کردن و استریل کردن.

1- تمیز کردن

قبل از انجام هر کاری، باید مطمئن شوید که تجهیزات پزشکی و اتاقی را که قصد استریل کردن آن را دارید، تمیز شده است. تمیز کردن همیشه اولین مرحله در فرآیند استریلیزاسیون است، زیرا هر گونه آلودگی، زباله و مایع اضافی را از بین می‌برد. بدون تمیز کردن، به جای از بین بردن باکتری‌ها، آنها را در اطراف پخش می‌کنید.

2-ضد عفونی کردن

مرحله بعدی شامل ضدعفونی کردن تجهیزات و محیط است. روش‌های مختلفی برای ضد عفونی کردن تجهیزات و هر نوع وسیله پزشکی وجود دارد که ماهیت خاص این فرآیند به اندازه عمل انجام آن مهم نیست. برای اطمینان از اینکه کامل‌ترین فرآیند ضدعفونی ممکن را انجام می‌دهید، باید بدانید چگونه اقدامات ایمنی پیشگیرانه و پیشگیری از عفونت را در تمام مراحل ضد عفونی و فراتر از آن انجام دهید. این بدان معنی است که محیط پزشکی باید در تمیزترین شرایط ممکن قرار می‌گیرد تا برای کارمندان و بیماران ایمن باشد.

3-استریل کردن

در نهایت، باید تجهیزات پزشکی، اماکن پزشکی و امکانات مراقبت‌های بهداشتی را استریل کنید. فرآیند استریل کردن برای از بین بردن پاتوژن‌های عامل بیماری، باکتری‌ها و ویروس‌ها در محل انجام می‌شود تا احتمال انتقال آنها از بین برود. استریل کردن یک سطح، وسایل پزشکی یا محیط اعتماد به نفس لازم را هنگام درمان بیماران و کار با بیماری‌های قابل انتقال برای شما بوجود می‌آورد.

مزایای فرآیند استریلیزاسیون

علاوه بر کاهش تعداد سرایت‌های عفونی که استریل کردن صحیح وسایل پزشکی شما به همراه دارد، می‌توانید از مزایای دیگری نیز بهره ببرید. از آنجایی که تجهیزات پزشکی به طور مکرر در روش‌های تهاجمی استفاده می‌شوند، خطر بروز عفونت در عمل جراحی را به میزان قابل توجهی کاهش داده و احتمال سرایت عفونت‌های پاتوژن‌ها، باکتری‌ها، ویروس‌ها و سایر میکروب‌ها را به ناحیه جراحی کم می‌کنید. این امر به پزشکان و جراحان کمک می‌کند تا بهترین مراقبت ممکن را از بیماران خود انجام دهند.

استریل کردن وسایل پزشکی به طور صحیح هرگونه اثر خون، پاتوژن‌های مضر، کثیفی یا سایر مایعات بدن را از تجهیزات حذف می‌کند و در نتیجه محیط امن‌تری ایجاد می‌نماید. همچنین با جلوگیری از خوردگی و زنگ زدگی تجهیزات، طول عمر آنها را افزایش می‌دهد. استریلیزاسیون تنها راه برای از بین بردن میکروب‌هایی است که به عوامل بیماری زا اجازه می‌دهند تا در مطب پزشکی شما رشد کرده و آنها را آلوده نمایند.

خطرات استریلیزاسیون نادرست تجهیزات پزشکی

روش نادرست استریل کردن وسایل پزشکی خطرات زیادی دارد. چند مورد از مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر است:

1. استفاده از فرآیند استریلیزاسیون نادرست برای یک محصول یا قطعه‌ای از تجهیزات می‌تواند به آن کالا آسیب برساند. برخی از تکنیک‌های استریل‌سازی از دمایی استفاده می‌کنند که می‌تواند برخی از مواد مانند پلاستیک را ذوب کند. این امر برای یک قطعه اصلی از تجهیزات، مانند بازوی رباتیک برای یک سیستم جراحی داوینچی، مشکل بزرگی را هم به لحاظ آمادگی دستگاه در جراحی و هم  هزینه تعویض قطعه ایجاد می‌نماید.
2. یکی دیگر از مسائل مربوط به انتخاب فرآیند استریلیزاسیون نادرست این است که اگر ابزار پزشکی با استفاده از روشی استریل شود که تأیید نشده است، ممکن است آن ابزار اصلاً استریل نشوند. به همین دلیل است که هنگام استریل کردن وسایل پزشکی، باید به دستورالعمل‌های استفاده (IFU) مراجعه کنید، که دستورالعمل‌های سازنده برای استریلیزاسیون آن ابزار است.
3. استریل کردن نامناسب این پتانسیل را دارد که بیماری را گسترش دهد یا منجر به عفونت مرتبط با مراقبت‌های بهداشتی (HAI) شود. صرف نظر از اینکه از استریلیزاسیون با بخار استفاده می‌کنید یا از گزینه استریلیزاسیون در دمای پایین، برای اطمینان از ایمنی بیمار، رعایت IFU، تمیز کردن صحیح دستگاه، تأیید تمیز کردن و انتخاب فرآیند صحیح استریلیزاسیون ضروری است.
4. برخی از دستگاه‌ها به دلیل نحوه ساخت و در برخی موارد به دلیل اعتبار نامناسبی که دارند نسبت به سایرین به دمای استریلیزاسیون بالایی نیاز دارند. برای این منظور، مراجعه مجدد به IFU بسیار مهم است. برای مثال، اگر سعی کنید از چرخه خلاء برای استریل کردن دستگاهی استفاده کنید که قرار است فقط با استفاده از چرخه گرانش استریل شود، ممکن است آن دستگاه منفجر گردد. باز هم، اهمیت پیروی از IFU را نمی‌توان نادیده گرفت.

چگونه تجهیزات پزشکی را استریل کنیم؟

برای اینکه بدانیم چگونه تجهیزات پزشکی را استریل کنیم، ابتدا باید بدانیم نحوه استریل کردن تا حد زیادی به نوع تجهیزاتی که استفاده می‌کنید و اینکه با چه چیزی در تماس است بستگی دارد. اگر از فرآیندهای استریلیزاسیون ناکافی استفاده کنید یا آنها را ضعیف انجام دهید، باکتری‌ها، پاتوژن‌ها، میکروب‌ها و ویروس‌های روی سطوح را از بین نخواهید برد. استفاده از روش‌های استریل کردن زیر به شما کمک می‌کند تا اطمینان یابید که بیماران و کارکنان ایمن نگه داشته می‌شوند.

استریلیزاسیون با حرارت خشک:

این روش به زمان بیشتری نیاز دارد و فقط باید بر روی ابزار مقاوم در برابر حرارت انجام شود. شما تجهیزات را برای مدت طولانی در معرض دماهای بسیار بالا (بالاتر از 300 درجه فارنهایت) قرار می‌دهید تا همه عوامل بیماری زا و حیات میکروبی روی سطح از بین بروند.

استریلیزاسیون شیمیایی:

با استفاده از مجموعه‌ای از مواد شیمیایی مانند اکسید اتیلن، پراکسید هیدروژن و سفید کننده، باعث از بین بردن پاتوژن‌ها در سطح می‌شوید. برای اینکه این روش مؤثر باشد، تجهیزات باید برای مدتی در محلول غوطه‌ور شوند تا عوامل بیماری زا بمیرند. پس از استریل کردن، تجهیزات باید شسته شده و به اندازه کافی زمان بدهید تا خشک شوند.

استریلیزاسیون با بخار:

این روش محبوب‌ترین و رایج‌ترین فرآیند استریل کردن وسایل پزشکی است. در این روش پس از اعمال ماده ضدعفونی کننده، ذرات آب بسیار داغ با فشارهای فزاینده به ابزار اعمال می‌شوند تا آنها به طور کامل استریل گردند.

استریلیزاسیون با گاز پلاسما:

این روش کمتر رایج است، اما بیشتر شبیه استریلیزاسیون با بخار می‌باشد. یک گاز پلاسما ساخته شده از پراکسید هیدروژن در داخل یک محفظه برای استریل کردن وسایل پزشکی به کار برده می‌شود. این روش نسبتاً گران است و به تجهیزات خاصی نیاز دارد.

استریلیزاسیون با پراکسید هیدروژن بخار شده (VHP):

در این روش از بخار پراکسید هیدروژن بدون گاز پلاسما نیز استفاده می‌شود. بخارات داخل محفظه برای استریل کردن وسایل پزشکی به کار می‌روند و به دلیل زمان طولانی این فرآیند، ظرفیت ضدعفونی بالاتری دارد.

استریلیزاسیون با نور UV:

دستگاه‌های ضدعفونی کننده نور UV مجهز به لامپ‌های UV داخلی هستند. هنگامی که دستگاه ضدعفونی کننده کار می‌کند، لامپ‌ها اشعه UV را در طول موج 254 نانومتر ساطع می‌کنند تا اقلام آلوده داخل محفظه را ضد عفونی نمایند. فرآیند استریل کردن در این روش فقط 60 ثانیه طول می‌کشد.