فوبیا های خاص

تحقيقات جديد نشان می دهد كه دست‌کم بعضی فوبیاها با احساس “بيزاری” (disgust) ، نفرت ، اشمئزاز ، يا چندشی پیوند نزديكی دارند و شواهد نشان می داده است كه بيزاری شديد با فوبیاهای حيوانات كوچك ، به طور همگان ، و فوبيای عنكبوت ، به صورت خاص ارتباط دارد‌ و به نظر می رسد كه در ابتلا به فوبیای خون ، جراحت ، آمپول نيز سهم خواهد داشت .

بيزاري ، احساس چندشی یا نفرت ، هيجانی است كه در اکثر موارد با چيزهايی كه كثيف ، غير مناسب خوردن ، فاسد ، و حتي اهانت آميز هستند رابطه دارد .

بيزاري نوعي هيجان “رد غذا” می باشد كه قصد آن جلوگيری از منعکس بيماری از طريق جذب دهانی مواد ناپاک است و بيزاری شديد ارائه دهنده دوری از چيزهای بیزار كننده (مثل مدفوع يا خلط) می باشد.

همچنين شواهد نمایش می دهند كه وحشت‌ زدگی (panic) و اخلال وحشت زدگی نيز با برخی فوبیاهای خاص رابطه دارد .

اولا ، بين اخلال وحشت زدگی و بعضی فوبياهای خاص ، ميزان كاموربيديتی بسيار بالاست .

ثانيا بعضي طبقه‌ها فوبیاهای خاص ، مخصوصا فوبیاهای موقعيتی ، با اختلال‌وحشت‌ زدگی خصوصيات مشترک مهمی دارند .

براي نمونه اكثر فوبیاهای موقعيتی شروع خودكار دارند كه ويژگی اصلی اختلال وحشت‌ زدگی است؛ ميزان كاموربيديتی آنها با اختلال‌ وحشت زدگی بسيار بيشتر‌از‌ساير انواع فوبیاهاست ، مانند فوبيا از سگ و يكی از علائم واكنش فوبيک در آنها حملات وحشت زدگی غير مناسب كنترل و بسیاربوده است قبیل فوبيای ارتفاع‌ ، فوبيای هواپيما و كلاستروفوبيا .

علل فوبیاهای اختصاصی در رویکردهای گوناگون :

نظريه روانكاوي :

در اين رويكرد كه فرويد بنيانگذار آن است ، فوبيا را نوعی دفاع در مقابل اندوه ناشی از تمايلات غريزی و سركوب گشته می دانست و معتقد می باشد رويدادها يا موقعيت هايی كه با غريزه سركوب شده ارتباط نمادين دارند موجب ترس می گردند.

.

يك موقعیت كلاسيک ، “هانس كوچولو” می باشد كه نسبت به اسب فوبيای شديد داشت . برابر نظريه روانكاوی فرويد ، وظیفه فوبيا اجتناب از رويارويی با مشكلات واقعي و سببی بوده است . در درباره هانس كوچولو این فوبیا و ترس به این دلیل به وجود آمده بود که او یک مجموعه از مسائل و کشمکشها را در خردسالی سرکوب نمودi بود‌ .

شرطی سازی كلاسيک فوبيا ها :

کوشش برای توضيح فوبياها با فرآيند شرطی سازی كلاسيک به حکایت معروف “آلبرت كوچولو” بر می گردد كه در سال ١٩٢١ واتسون و رينر با او يک آزمايش انجام دادند .

ولی توضيح مجموعاً فوبياها با نظريه های شرطی سازی مشکل می باشد . بعضي ایراد ها عبارتند از :

به منظور شرطی سازی ، حضور آزمون های تروماتيک ضروری است‌ ، لاکن بسياری از افراد فوبيک هيچ تجربه ی تروماتيكی به ياد نمی آورند .

بسياری از كسانی كه همراه با يک موقعيت اختصاصی ، به بیماری يا وحشت گرفتار می شوند‌ ، از فوبيا رنج نمی برند‌ .

شرطی سازی معتقد است تمام علت ها به منظور شرطی شدن از شانس برابری برخوردارند ولی در فوبيا تمام محرکها به صورت يكسان موجب فوبیا شخص نمی شوند .

رويكردهای تئوری آسان در موقع شرطی سازی نمی توانند يک پديده رايج در روانشناسی به اسم اينكيوبيشن (incubatiob ) را توضيح دهند . در پزشكی ، اينكيوبيشن عبارت خواهد بود از فاصله‌ زمانی بين وارد گردیدن ميكروب به تن تا وقوع اولين علائم مریضی .

نظريه ي تكامل :

اولين نظريه در اين موضوع از سليگمن بوده است كه اعتقاد داشت تعیین طبيعی ، براي تداعی اضطراب با بعضی علت ها ، فریبنده هايی كه به منظور اجداد ما خطرناک است ، نوعی شایستگی بيولوژيک به وجود آورده شده است .

شبیه ترس از مار‌ ، عنكبوت ، ارتفاع‌ و آب‌های‌ عميق ، كه در اكثر ما وجود دارند . اين جور نظريه به نظريه “آمادگی بيولوژيک”( biological preparedness ) معروف شده‌ می باشد .

درمان‌ فوبیاهای خاص :
از قديم درمان موفقيت آميز فوبيا معمولا بر نوعي “مواجهه سازی” (اكسپوژِر) با محرک يا موقعيت فوبيا زا متكی بوده می باشد .

در قدیم ، تكنيک های رفتار‌ درمانی مناسبت بکارگیری برای فوبيای خاص‌ عبارت است است از : حساسيت زدايی سيستماتيک ، غرقه سازی و شرطی سازی متقابل‌ .

مساله مهم در درمان فوبیاهای خاص رسيدگی به باورهای فوبيک است كه اشخاص درباره رويداد يا وضعيت فوبیا زای خویش دارند .

اين باورها معمولا غلط وجود دارند زيرا با واقعيت تهديد يا عدم وجود آن كه محرک‌های‌ فوبيا زا ايجاد می كنند همخوانی ندارند ، و در ضمن‌ باعث تداوم‌ اضطراب و اجتناب‌ می شوند‌ .

خصوصيت مهم مواجهه‌ درماني (اكسپوژر تراپی) فراهم آوردن چنين فرصتی می باشد كه افراد فوبيک را در وضعيت هايی قرار می دهد‌ كه بتوانند عملا مشاهده‌ كنند كه باورهايشان اشتباه است‌ .

اخيرا بعضي انواع رفتار درمانی با تكنيک هايی از شناخت‌ درمانی تركيب شده اند تا مداوا های تركيبی كوتاه مدت ايجاد كنند .درمان هايی كه حالات زير را شامل‌ می شوند‌ : بازسازی شناختی ، ملاقات شديد با رويداد يا محرک‌ فوبيا زا ، و يادگيری مشاهده ای (مدلينگ) كه در مدتی كوتاه حتی در يک جلسه سه ساعته ، نيز موثر واقع می گردند .

لطفا نظرات و تجربیات خود را برای استفاده دیگر کاربران برای ما ارسال نمایید.